Τα «αστικά νησιά», όπως η περιοχή μελέτης, αποτελούν ενδιάμεσους χώρους στην πόλη, οι οποίοι καλούνται να εξελιχθούν από «περιφερειακές προσθήκες» σε μικρά κέντρα και να φέρουν το βάρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού που πρέπει να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις περιβαλλοντικής και κοινωνικής βιωσιμότητας. Προτείνεται μια μεθοδολογία προσέγγισης και σχεδιασμού, η οποία ακολουθεί περιβαλλοντικές, ενεργειακές και βιοκλιματικές αρχές, επιτρέποντας την άρση των ορίων, προσφέροντας συνοχή μεταξύ δικτύων και ροών, και ενισχύοντας την κοινότητα μικρότερων κέντρων και περιοχών, ενώ ταυτόχρονα ενσωματώνει τον αστικό πράσινο χώρο.

Η ΕΙΔΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΝΗΣΙΔΙΟΥ

Δύο συνθήκες καθορίζουν και επηρεάζουν τον σχηματισμό της περιοχής. Από τη μία, η πλατιά ευθεία λεωφόρος και από την άλλη, η γειτονική συνοικία. Ως εκ τούτου, ο ρόλος του αστικού νησιδίου είναι διπλός: να συνδυάζει τον υπερτοπικό και τον τοπικό χαρακτήρα και να ενσωματώνει τη μεγάλη κλίμακα της πόλης με τις κοντινές γειτονιές. Η πρόταση στοχεύει στην ανάδειξη τόσο του σταθμού στον υπερτοπικό άξονα της Λεωφόρου Αλεξάνδρας όσο και στη ρύθμιση των ποιοτήτων του δημόσιου κοινόχρηστου χώρου, επιτρέποντας την συμβίωση της αστικής πράσινης συνέχειας με τις καθημερινές δραστηριότητες.

Η Λεωφόρος Αλεξάνδρας αποτελεί τη μία από τις 3 πλευρές του μεγάλου πολεοδομικού τριγώνου που ορίζει παραδοσιακά την κεντρικότητα της αθηναϊκής πόλης. Η εξάπλωση των σταθμών του μετρό – ένα νέο συνδετικό υπόγειο δίκτυο που εμφανίζεται στην οριζοντιογραφία του αστικού ιστού-, θα διαμεσολαβήσει νέα επίκεντρα αναδιατάσσοντας τις επίσημες κεντρικότητες. Η λεωφόρος Αλεξάνδρας ταυτίζεται με την ταχεία διέλευση και τους υψηλούς φόρτους, περισσότερο τέμνει παρά ενώνει τις περιοχές του φυσικού τοπίου με τις γειτονιές τους,, καθώς δεν εξελίσσονται οργανικά δημόσιοι χώροι στην έκτασή της και χρήσει ανάπλαση σε όλο το μέτωπό της.

Η ΙΔΕΑ

Η νησίδα που θα εκβάλλει το μετρό, παρά την μικρή της έκταση, αποτελεί ευκαιρία ανασύστασης της σημασίας του άξονα. Σε αυτή τη διαδικασία, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πρότυπο σχεδιασμού- μια μεθοδολογία του αστικού χώρου, που ακολουθεί περιβαλλοντικές, ενεργειακές και βιοκλιματικές αρχές, επιτρέπει την άρση των ορίων με ανοιχτούς ελεύθερους χώρους, και ενισχύει την κοινωνικότητα των μικρότερων κέντρων και περιοχών, καθώς και την παρουσία αστικού πρασίνου, προσβλέποντας στη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα της πόλης.

– η πόλη χρειάζεται και επανα-προσλαμβάνουσες ερεθισμάτων, και τα στέγαστρα στην επανάληψή τους διαγράφουν ένα αχνό αστικό γλυπτό πάνω στη γραμμικότητα του άξονα της Αλεξάνδρας. Εκτός του ότι οφείλουν να σημάνουν, να στεγάσουν και να εξοπλίσουν το δημόσιο χώρο, μπορεί να συμμετάσχουν στην εναλλαγή του βιώματος μιας επιτελεστικής καθημερινότητας, να φωταγωγηθούν τις επίσημες μέρες, να φιλοξενήσουν μία έκθεση ή ένα αστικό συμβάν και να συνδεθούν με διακριτές μνήμες και νέα αστικά βιώματα.

Ως χωρικά και αστικά εργαλεία της μικρής κλίμακας, χρησιμοποιούνται: 1. οι τρεις διαβαθμιζόμενες ζώνες αυτή του«μητροπολιτικού» πεζοδρομίου μεγάλης κυκλοφορίας, του πάρκου και του πεζόδρομου, 2. το στέγαστρο τριών τυπολογιών, ως εργαλείο σύνταξης κανόνα αστικής ομοιογένειας και οδηγό για τη μετάβαση από την υπερτοπική κλίμακα στη τοπική, 3. οι μικρότεροι τόποι συμπερίληψης, ανοιχτοί και προσβάσιμοι, που αναφέρονται σε όλες τις ηλικίες και κοινωνικές ομάδες και επιτρέπουν την πολυλειτουργικότητα (ανάπαυλα, άθληση, αναψυχή, παιχνίδι), και 4. ο αστικός εξοπλισμός και δημόσιες υποδομές.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

4 ΧΩΡΙΚΑ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Πρωταγωνιστικό στοιχείο αλλά και μεθοδολογικό εργαλείο της πρότασης είναι το στέγαστρο, που σχηματοποιείται με μία οικονομία χειρισμών. Σε αστικό επίπεδο λειτουργεί ως αναγνωρίσιμο συμβάν, χωρίς να επιβάλλεται στην πόλη με ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία · υφαίνει τον ιστό, τον χρωματίζει, τον σκιάζει και πολλαπλασιάζει τη δυναμική του, σημαίνοντας ταυτόχρονα τις εισόδους στο μετρό, τις στάσεις των ΜΜΜ ή τους καθιστικούς χώρους.

ΤΟ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΣΤΕΓΑΣΤΡΟ

Τοποθετείται είτε γραμμικά, είτε ανά ομάδες, με πολλαπλές δυνατότητες, σχηματίζοντας μικρότερους ή μεγαλύτερους τόπους αναφοράς. Η επανάληψη της μονάδας επιτρέπει την προσαρμογή στις κλίσεις του υπό διαμόρφωση χώρου. Αποτελεί ένα συντακτικό κανόνα αστικής ομοιογένειας καθώς γίνεται οδηγός, κανάλι σύνδεσης με κοντινότερα περιβάλλοντα (πάρκα – πλατείες, ροές κίνησης) ή και ένα αστικό εργαλείο σύνδεσης ευρύτερων περιοχών.

Η πρόταση βασίζεται στο βιοκλιματικό σχεδιασμό της διαμόρφωσης, δίνοντας έμφαση στην οικονομία και αξιοποίηση των φυσικών πόρων -του αέρα, του νερού και του ήλιου-, την ανασύσταση φυσικού περιβάλλοντος, την αξιοποίηση προσανατολισμού για την επίτευξη φυσικού δροσισμού και σκιασμού.

ΑΣΤΙΚΟΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΣ- ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Το στέγαστρο, με τη σκίαση και την επικάλυψή του, είτε με ηλιακό φωτοβολταϊκό πάνελ (solar umbrella), είτε με τη δυνατότητα εξάπλωσης αναρριχητικού φυτού, συμμετέχει πρωταγωνιστικά στον ενεργειακό και βιοκλιματικό σχεδιασμό του χώρου, ενισχύοντας την ποιότητα του μικροκλίματος της διαμόρφωσης.

Η επιλογή υλικών που επιτρέπουν τις διαπνοές και την απορρόφηση υδάτων, η εντατική φύτευση ψηλών δέντρων τα οποία επιτρέπουν στον αέρα να διαπεράσει τα χαμηλότερα στρώματα του αστικού πάρκου, συμβάλλουν στο φυσικό δροσισμό και στην αποφυγής του φαινομένου της θερμικής νησίδας, ενώ συγχρόνως διατηρούν τη βιοποικιλότητα της πανίδας και της χλωρίδας. Η αρχιτεκτονική του τοπίου και της φύτευσης ακολουθεί, εντείνει και πλουτίζει τη χωρική λογική του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Στηρίζεται στις αρχές της βιοποικιλότητας και της ισορροπίας της μεσογειακής βλάστησης. Πρόταγμα αποτελεί η οικονομία των πόρων, η ανθεκτικότητα των ειδών και η χαμηλή συντήρηση.

ΥΛΙΚΟΤΗΤΑ KAI ΦΥΤΕΥΣΗ

Συμπερασματικά, ο λειτουργικός εκσυγχρονισμός της πόλης με τους νέους σταθμούς μετρό μπορεί να γίνει και αφετηρία επαναπροσδιορισμού της. Ας σημειωθεί ότι:

• η πόλη αυτή μαζί, με την οικονομία μέσων, χρειάζεται φροντίδα. Εννοείται ότι είναι ένα ευρύτερα πολιτικό, θεσμικό και παιδευτικό θέμα η σχέση του κατοίκου με το δημόσιο χώρο και κρίνεται κάθε φορά σημαντικό το θετικό πρόσημο συνάντησης και η έννοια που εγκαθιδρύεται για τις δομές στην πόλη και τα αστικά τοπία.

• η πόλη χρειάζεται και επανα-προσλαμβάνουσες ερεθισμάτων, και τα στέγαστρα στην επανάληψή τους διαγράφουν ένα αχνό αστικό γλυπτό πάνω στη γραμμικότητα του άξονα της Αλεξάνδρας. Εκτός του ότι οφείλουν να σημάνουν, να στεγάσουν και να εξοπλίσουν το δημόσιο χώρο, μπορεί να συμμετάσχουν στην εναλλαγή του βιώματος μιας επιτελεστικής καθημερινότητας, να φωταγωγηθούν τις επίσημες μέρες, να φιλοξενήσουν μία έκθεση ή ένα αστικό συμβάν και να συνδεθούν με διακριτές μνήμες και νέα αστικά βιώματα.